Συνέντευξη με την Έλενα Μπολονάση: Μία βουτιά στον κόσμο της εγκληματολογίας

Η Έλενα Μπολονάση είναι Δικηγόρος-Εγκληματολόγος και πτυχιούχος του τμήματος Νομικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στην Εγκληματολογική Ψυχολογία με επιμόρφωση στην Δικαστική Ψυχιατροδικαστική Ψυχολογία. Είναι απόφοιτη του τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ. Διδάσκει μεταπτυχιακά προγράμματα δικαστικής ψυχολογίας στο University of Derby & University of Essex, και στην ιδιωτική σχολή Tabula Rasa «Εγκληματολογία», «Ανακριτική», «Πρακτική Εγκληματολογία και Ποινικό Δίκαιο» και «Ανήλικοι Δράστες και Διαταραχές προσωπικότητας». Είναι συγγραφέας του βιβλίου "Ο Λύκος μένει σπίτι" και έχει βραβευτεί για τα σενάρια της, καθώς και για το αστυνομικό της μυθιστόρημα "Ο Λόφος του Ερνιόν". Έχει αφιερώσει την καριέρα της στην μελέτη του εγκλήματος και της δικαιοσύνης και σε αυτή τη συνέντευξη, είχα την ευκαιρία να συζητήσω μαζί της για την πορεία της, τις προκλήσεις του επαγγέλματος της και τις απόψεις της για διάφορες πτυχές της εγκληματολογίας.

---

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να επιλέξετε την εγκληματολογία ως αντικείμενο σπουδών και να αφιερώσετε την καριέρα σας σε αυτόν τον τομέα;

Η εγκληματολογία είναι μια επιστήμη που κάνει βουτιά στην ανθρώπινη ψυχή, φωτίζοντας ακόμα και τις πιο σκοτεινές πλευρές της, με σκοπό να εντοπίσει όλους εκείνους τους παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν έναν άνθρωπο στο έγκλημα ή στη θυματοποίηση. Η κατανόηση, η ερμηνεία, αλλά και η πρόληψη του εγκλήματος μπορούν να αλλάξουν την κοινωνία προς το καλύτερο κι αυτό πάντα με ενέπνεε.

Ποιο είναι το πιο δύσκολο μέρος της δουλειάς σας;

Η επαφή με θύματα εγκληματικών ενεργειών. Είναι πολύ σκληρές οι περιγραφές των εγκλημάτων από τα ίδια τα θύματα και πολύ σημαντικό να γίνεται η προσέγγισή τους με έναν τρόπο που εμποδίζει τη δευτερογενή τους θυματοποίηση. Στα μαθήματα εγκληματολογίας, δίνουμε έμφαση και στο πώς γίνεται η κάλυψη βασικών αναγκών των θυμάτων με μεθόδους που ενισχύουν τις δεξιότητες των σπουδαστών.

Ποια είναι η άποψη σας για γνωστές ανεξιχνίαστες υποθέσεις, όπως αυτή του Zodiac ή της Madeleine McCann; Πιστεύετε ότι σε υποθέσεις όπως αυτές, υπάρχει περίπτωση να βρεθεί ποτέ λύση;

Στα μαθήματα εγκληματολογίας, αναλύουμε υποθέσεις που έμειναν ανεξιχνίαστες, εστιάζοντας στους λόγους που ο δράστης ή οι δράστες κατάφεραν να διαφύγουν. Μια έρευνα που γίνεται με μεθοδικότητα και χωρίς λάθη, οδηγεί στην εξιχνίαση. Υπάρχουν υποθέσεις που η εξέλιξη επιστημονικών μεθόδων συνέβαλε στην επίλυση έπειτα από πολλά χρόνια. Οπότε, ναι, μπορεί να βρεθεί ο δράστης.

Υπάρχει κάποια υπόθεση που σας έχει απασχολήσει ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της καριέρας σας;

Κάθε χρόνο στους πρωτοετείς, αναθέτω την παρουσίαση μιας υπόθεσης με σκοπό να την προσεγγίσουν αξιοποιώντας τις γνώσεις που απέκτησαν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Υπάρχει μια υπόθεση που πάντα μου προκαλεί σφίξιμο στο στομάχι: η φρικτή δολοφονία της Μικρής Άννυ, το 2015.

Ποιοι είναι οι πιο κοινοί ψυχολογικοί παράγοντες που εντοπίζονται στους Serial Killers;

Στην κατηγορία των κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνων το κίνητρο δεν είναι προσωπικό, που σημαίνει ότι θύμα μπορεί να είναι όποιο πρόσωπο φέρει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τα κίνητρά τους είναι τις περισσότερες φορές ενδογενή, πηγάζουν από τον εσωτερικό τους κόσμο. Το πιο κοινό εσωτερικό ψυχολογικό κίνητρο είναι ο έλεγχος και η κυριαρχία επί του θύματος, εξαρτάται, ωστόσο, και από τον τύπο στον οποίο ανήκουν.

Ποιες δεξιότητες πιστεύετε ότι είναι πιο σημαντικές για έναν εγκληματολόγο και τι συμβουλές θα δίνατε σε κάποιον που ενδιαφέρεται να ακολουθήσει καριέρα στην εγκληματολογία;

Η σημαντικότερη δεξιότητα στην οποία επιμένουμε και κατά τη διάρκεια των σπουδών είναι η παρατήρηση και η έμφαση στις λεπτομέρειες. Η εμπειρία αποκτάται και καλλιεργείται μέσα από τη μελέτη πραγματικών υποθέσεων, με βασικό, επίσης, στόχο, την εγκατάλειψη όλων των προκαταλήψεων. Ένα βασικό λάθος που μπορεί να κάνει ένας ερευνητής είναι να σχηματίσει μια υπόθεση στο μυαλό του και να προσπαθήσει να εντοπίσει στοιχεία που την αποδεικνύουν. Με όρους εγκληματολογίας αυτό ονομάζεται Othello Error. Στην πραγματικότητα, αυτό που απαιτείται είναι να γίνει περισυλλογή όλων των αποδείξεων που θα ερμηνευτούν για να οδηγήσουν στη λύση της.

Η συμβουλή που δίνω και στους μαθητές μου είναι, είναι πρώτα από όλα να πιστέψουν πως η καριέρα στην εγκληματολογία όχι μόνο είναι εφικτή, αλλά είναι κι ένας σημαντικός δρόμος προς την αυτογνωσία και την καλύτερη αντίληψη όσων συμβαίνουν γύρω μας.

Ως καθηγήτρια και επαγγελματίας εγκληματολόγος, πως επηρεάζει η εμπειρία σας στην πράξη την προσέγγιση σας στη διδασκαλία;

Τα μαθήματα προσαρμόζονται συχνά για να καλύψουμε, να ερμηνεύσουμε, να εμβαθύνουμε σε εγκληματικά συμβάντα της επικαιρότητας. Πολλές φορές οι σπουδαστές έρχονται στο μάθημα προβληματισμένοι από κάποιο γεγονός και έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να αναλύουμε τη θεωρία μέσα από πραγματικές υποθέσεις. Αυτό κάνει πάντα τη διδασκαλία πιο άμεση κι ενδιαφέρουσα. Ενθαρρύνω τους μαθητές μου να φτιάχνουν ομάδες όπου ενημερωνόμαστε όλοι άμεσα για όσα συμβαίνουν γύρω μας.

Πως καταφέρνετε να συνδυάζετε την εγκληματολογία με τη δημιουργική σας πλευρά ως συγγραφέας;

Η ανάγκη να προσεγγίσω ένα ζήτημα μέσα από τη συγγραφή, προκύπτει μέσα από την επιστήμη της εγκληματολογίας. Η ενασχόληση με πραγματικές υποθέσεις, η έρευνα, η μελέτη είναι πολύ σημαντικές. Μέσα από τη διδασκαλία της εγκληματολογίας, την ανάλυση του προφίλ του εγκληματία, της προσωπικότητας του θύματος και των συνθηκών που οδηγούν στο έγκλημα, δημιουργούνται ρεαλιστικοί και πολυδιάστατοι ήρωες και ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές. «Ο λύκος μένει σπίτι» γεννήθηκε ως ιδέα όταν προετοίμαζα το σεμινάριο για τους ανήλικους δράστες και τα ανήλικα θύματα. Προκλήθηκε η ανάγκη να γράψω για τις ιστορίες εκείνων των παιδιών που βρέθηκαν σε περιβάλλοντα κακοποιητικά, που έχουν εγκαταλειφθεί, που στερήθηκαν όσα για ένα παιδί θα έπρεπε να είναι αυτονόητα

Έχετε αγαπημένες ταινίες ή βιβλία που πραγματεύονται το έγκλημα; Ποιες είναι οι δικές σας επιλογές και γιατί σας έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον;

Μου προτείνουν πολλές σειρές και ταινίες οι μαθητές μου και αυτό που μου δίνει ικανοποίηση είναι πως παρακολουθώντας πια μια σειρά ή μια ταινία μπορούν να αναγνωρίζουν όσα διδάσκονται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και το ενδιαφέρον τους για το αντικείμενο αυξάνεται.

Πως βλέπετε την εξέλιξη του τομέα της εγκληματολογίας τα επόμενα χρόνια;

Η εγκληματολογία είναι μια επιστήμη που εξελίσσεται διαρκώς, κι αυτό μόνο θετικά μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση του εγκλήματος.

Η επιστήμη της Εγκληματολογίας αφορά, επίσης, όλο και περισσότερο τους πολίτες. Καθημερινά στα αστυνομικά δελτία και στα κοινωνικά δίκτυα αναπαράγονται ειδήσεις για πολύ σκληρά εγκλήματα. Ο καθένας θα μπορούσε να είναι θύμα μιας εγκληματικής ενέργειας, όπως και δράστης. Αυτό αυξάνει και το ενδιαφέρον, αλλά και την ευαισθητοποίηση για τα φαινόμενα αυτά.

Τι νέες προκλήσεις ή στόχους έχετε θέσει για το μέλλον στην καριέρα σας; Υπάρχουν νέες κατευθύνσεις που θα θέλατε να εξερευνήσετε στην εγκληματολογία ή στη συγγραφή;

Αφοσίωση σε μια επιστήμη, σημαίνει συνεχή ανακάλυψη νέων κατευθύνσεων. Λαμβάνω ερεθίσματα από όσα συμβαίνουν γύρω μας, η ίδια η πραγματικότητα είναι που μου θέτει κάθε φορά νέους στόχους. Γι’ αυτό και κάθε χρόνο τα νέα σεμινάρια που προκύπτουν από σημαντική έρευνα, μελέτη και προετοιμασία έχουν είτε ίδια θεματολογία ανανεωμένη, είτε κάποιο νέο έρχεται να προστεθεί. Φέτος στην Tabula Rasa, σας περιμένω στα μαθήματα: «Εγκληματολογία», «Ανακριτική», «Πρακτική Εγκληματολογία και Ποινικό Δίκαιο» και «Ανήλικοι Δράστες και Διαταραχές προσωπικότητας».

---

Η συνέντευξη με την Έλενα Μπολονάση μας προσέφερε πολύτιμες γνώσεις για την πολυδιάστατη φύση της εγκληματολογίας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάποιος στον τομέα αυτό. Ως μαθήτρια της, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η Έλενα Μπολονάση δεν είναι μόνο μία εξαίρετη εγκληματολόγος, αλλά και η καθηγήτρια που με ενέπνευσε να εμβαθύνω στην επιστήμη της εγκληματολογίας. Η γνώση και το πάθος της για το αντικείμενο έχουν αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στη δική μου πορεία.

Θέλω να την ευχαριστήσω θερμά για τον χρόνο της και για τις πολύτιμες γνώσεις που μοιράστηκε μαζί μας!

Ελπίζω να βρήκατε την συνέντευξη τόσο συναρπαστική όσο και ενημερωτική.

Μείνετε συντονισμένοι για περισσότερες ενδιαφέρουσες συζητήσεις και αναλύσεις στον κόσμο της εγκληματολογίας.